سمپاشی کک

سمپاشی کک

کک ها  Fleas

ککها به عنوان ناقلین بیماری خطرناک و کشنده طاعون میباشند که با ایجاد اپیدمی ها و پاندمیهای بزرگ تاکنون باعث مرگ میلیونها نفر از انسانها شده .اولین مدارک اپیدمیهای این بیماری به شکل مستند مربوط به سال 1320قبل از میلاد در منطقه فلسطین بوده است.در سال 542میلادی پاندمی طاعون حدود یک صد میلیون نفر را تلف کرد.هم چنین در پاندمی که در سالهای 1338 که از آسیا شروع و به اروپا رسید،نزدیک به دو سوم مردم انگلیس تلف شدند.این بیماری بارها در ایران ظاهر و هر بار افراد زیادی را از بین برده است.آخرین مورد انسانی آن مربوط به سال 1344در کردستان است.ککها دارای بیش از 3000هزار گونه در 200جنس هستند که نود چهار درصد انها انگل پستانداران و به خصوص جوندگان بوده و مابقی انگل پرندگان هستند.تعداد محدوی از ککها دارای اهمیت پزشکی هستند.میزان اهمیت ککها به دوعامل بستکی دارد1-میزان تماس وارتباط انها با انسان.2-میزان حساسیت آنها نسبت به بیماریهای انسانی از قبیل طاعون تیفوس.

مرفولژی ککها:ککها از نظر شکل کلی تا حدی مشابه بوده و همگی دارای فشردگی طرفی هستند و سطح پشتی و شکمی آنها باریک است.اندازه ککها بین نیم تا هشت میلی متر و در انواعی که دارای اهمیت پزشکی هستند بین یک تا سه میلیمتر است.ککها فاقد بال بوده و در سینه دارای بند های مشخص و سه جفت پای قوی هستند که پای سوم از دو جفت دیگر قوی تر و بلند تر است.این وضعیت خاص پاها امکان جهش زیاد گاهی تا 300برابر طول بدن ککها را می دهد.

بیولژی:ککها دارای دگردیسی کامل هستند.حشرات بالغ خونخوار و لاروها از مواد آلی موجود در محیط و لانه میزبان تغذیه می کنند.بعضی از ککها دارای میزبان اختصاصی یا تر جیحی بوده ولی اکثرا تنوع میزبان دارند.عده ای از انها حضور طولانی یا دایمی بر روی میزبان خود داشته و بعضی نیز فقط هنگام خونخواری روی میزبان قرار می گیرند.تخم ریزی در کک ها به صورت دفعات متناوب بود و هر نوبت 15تا 30تخم گذاشته میشود که پس از 12الی 14روز باز میشوند.دوره لاروی در شرایط مناسب 10تا12روز و در شرایط نامساعد محیطی و دمای پایین ممکن است بسیار طولانی شده وچندین ماه طول بکشد.دوره شفیرگی 2تا3هفته بوده ولی در صورت عدم وجود میزبان تا یکسال هم طول میکشد.ککها از نظر تغذیه و عادت به چهار گروه تقسیم میشوند.1-ککهایی که فقط هنگام تغذیه روی بدن میزبان قرار گرفته و پس ازاتمام تغذیه پوست بدن میزبان را رها می کنند.ککهای این گروه دارای میزبان اختصاصی هستندمثل کک انسان(Human flea) یا Pulex irritans.

 

2-ککهایی که تنوع میزبان داشته و به راحتی قادر به خونخواری از انسان و حیواناتی که در دسترس باشند هستند.این گروه هم فقط هنگام تغذیه و خونخواری در سطح بدن میزبان مستقر میشوند مثل کک موشهای قهوه ای یا بندری یا Xenopsllya cheopis.

3-ککهایی که از نظر میزبان اختصاصی عمل کرده و به ندرت روی سایر میزبانها دیده می شوند.ککهای این گروه به میزبان خود چسبیده،تقریبا تاپایان عمر بر روی بدن آن باقی می مانند و حضور دایمی در بدن میزبان دارند مثل کک مرغ Echidnophaga gallinacea.

 

4-ککهایی که میزبانهای متنوعی دارند ولی در صورت اتصال به یک میزبان تا اخرعمربر روی بدن آن باقی می مانند وحضوردایمی دربدن میزبان دارند،مثل کک شیگویا جیگر(Jigger،Chigo) یا Tunga penetrance.

 

اهمیت پزشکی:ککها از دو جنبه حایز اهمیت هستند.اول گزش و ایجاد مزاحمت و عوارض پوستی ناشی از گزش و دوم انتقال بیماری،به دلیل داشتن قطعات دهانی زننده و قوی و قدرت خونخواری زیاد و متناوب به عنوان حریص ترین حشرات خونخوار معرفی شده و گزش انها ایجاد تحریک و خارش می نماید.گزش ککها در افراد حساس،واکنشهای آلرژیک عمومی و حتی درماتیت ایجاد میکند.شدت عوارض بستگی به تعداد کک وحساسیت فرد دارد.Tunga penetrance  که به کک شیگو یا جیگر معروف است،پوست را سوراخ و وارد بدن شده و ازاین طریق در فرد مبتلا عفونت و حتی قانقاریا ایجاد می کند.

ازنظر بیماری ککها ناقل چند بیماری مهم به انسان هستند:                                                                                                                      1-طاعون یا (Plague):این بیماری در اصل بیماری جوندگان وحشی است و انتقال آن به شکل تصادفی از جوندگان وحشی به جوندگان اهلی وانسان صورت میگیرد.عامل بیماری باکتری Yersinia pestits بوده که در دستگاه گوارش کک تکثیر پیدا کرده و نهایتا باعث انسداد نسبی یا کامل پیش معده کک میشود.در این مرحله وقتی کک خونخواری کند بخشی از خون خورده شده با باکتری مخلوط و تحت فشار منفی عضلات حلق ومری و به محض خارج شدن خرطوم از پوست به صورت استفراغ یا Blockage مجددا از طریق خرطوم خارج و با محل گزش تماس پیدا کرده و فرد را مبتلا میکند.ککها از نظر حساسیت به طاعون به سه گروه غیر حساس،نیمه حساس و شدیدا حساس تقسیم میشوند.مهم ترین گروه،کک های نیمه حساس هستند زیرا گروه اول قادر به انتقال بیماری نیست وگروه سوم پس از مدت کوتاهی دراثرانسداد کامل پیش معده و گرسنگی تلف میشود.مهم ترین کک ازنظرانتقال طاعون گونه Xenopsylla cheopis است.1-Pulex irritans:معروف به کک انسان است.2-X.cheopis به این گونه ککها،کک موش قهوه ای،انباری وکشتی گفته میشود و مهم ترین گونه ناقل بیماری است.3-Nosopsyllus fasciatus:این گونه به نام کک شمالی یا موش های اهلی نامیده میشود.4-Ctenocephalides canis کک سگ وC.felis کک گربه 5-Leptopsylla.ssp:این جنس فقط در ایران دارای یک گونه است و انگل موش خانگی است.در ایران کانونهای طاعون در استانهای خراسان،کردستان و آذربایجان غربی بوده که کانون اول در حال حاضر غیر فعال و خاموش است ولی دو کانون دیگر فعال هستند.کک غالب در کانونهای فعال گونه Xenopsylla buxtoniاست.

2-تیفوس آندمیک  Murine typhus:این بیماری به تیفوس موشی یا تیفوس مورن نیز معروف است.در درجه اول بیماری جوندگان به خصوص موش قهوه ای بوده و انسان میزبان اتفاقی آن است.عامل بیماری Richettsia mooseri نام دارد و همراه خون آلوده وارد بدن کک شده در دستگاه گوارش تکثیر پیدا می کند و باعث آلوده شدن مدفوع و همولنف کک می گردد.انتقال از طریق تماس مدفوع یا همولنف کک در اثر له شدن با محل گزش،زخم و مخاط چشم صورت میگیرد.مهم ترین ناقل بیماری گونه X.chepisاست.

عفونتهای سستودی(کرم های پهن نواری شکل):سه نوع از سستودها توسط کک به انسان منتقل می شوند.1-کرم های نواری سگ و گربه 2-کرم های نواری موش به خصوص رات.علاوه بر بیماری های ذکر شده ککها قادر به انتقال بیماریهایی مثل تولارمی و تب Q به شکل مکانیکی نیز هستند.

روشهای مبارزه و کنترل ککها: برای مبارزه کک ها در منازل مسکونی می توان از سمپاشی استفاده کرد.وبرای مبارزه با کک های سگ و گربه میتوان از گرد پاشی کمک گرفت.برای از بین بردن ککها و جوندگان در کانونهای طاعون حتما باید ابتدا با ککها از طریق سم پاشی میسر حرکت جوندگان،درون لانه آنها و یا از طریق خوراندن طعمه مسموم حاوی حشره کش به جوندگان مبارزه کرد.

سمپاشی پشه

تماس با ما